W maju 2022 roku Centrum Badań Opinii Społecznej zapytało Polki i Polaków o ich wiarę i praktyki religijne. W czasie realizacji badania nie obowiązywał już nakaz zakrywania ust i nosa w przestrzeniach zamkniętych (czyli także w kościołach) oraz nie obowiązywały żadne limity liczby osób w kościele.
Ile osób chodzi do kościoła?
Według deklaracji badanych 68% z nich (ponad dwie trzecie) nie chodzi już w niedzielę do kościoła. To wzrost o 9 punktów procentowych w porównaniu z 2020 rokiem (wtedy nie chodziło 59%) i o aż 13 pkt. proc. w porównaniu z 2018 rokiem. Tylko co trzeci Polak (32%) bierze udział w mszy, nabożeństwie lub spotkaniu religijnym raz w tygodniu, czując taką wewnętrzną potrzebę.
Deklarację, że nigdy nie chodzą do kościoła, częściej składają mężczyźni niż kobiety (odpowiednio 18% i 12%) oraz co czwarta osoba w wieku 25-34 lata (25%), więcej niż co czwarty przedstawiciel kadry kierowniczej i specjalistów z wyższym wykształceniem (28%) oraz prawie co trzecia osoba o poglądach lewicowych (31%).
| Nie wliczając ślubów, chrztów i pogrzebów, jak często bierze Pan(i) udział w mszy, nabożeństwie lub spotkaniu religijnym dlatego, że czuje Pan(i) taką potrzebę? | 2018 | 2020 | 2022 |
|---|---|---|---|
| Codziennie | 0% | 1% | 1% |
| Częściej niż raz w tygodniu | 4% | 4% | 4% |
| Co niedzielę | 45% | 41% | 32% |
| Mniej więcej raz w miesiącu | 17% | 18% | 18% |
| W Boże Narodzenie i/lub Wielkanoc | 13% | 11% | 13% |
| Rzadziej | 9% | 11% | 15% |
| Nigdy | 10% | 11% | 15% |
| Odmowa odpowiedzi / Trudno powiedzieć | 2% | 3% | 3% |
W maju 2022 roku ponad cztery piąte dorosłych Polek i Polaków (82%) stwierdziło, że nie uczęszczają i nigdy nie uczęszczali na spotkania jakiejś wspólnoty, grupy modlitewnej lub ruchu religijnego.
Praktyki religijne Polaków nie zawsze przekładają się na ich zachowania w codziennym życiu, dlatego badacze z CBOS zapytali nie o osobiste przekonania, ale o opinie innych: „Jak Pan(i) myśli, za kogo uważają Pana(ią) inni?”. Okazuje się, że niespełna dwie trzecie Polaków (64%) deklaruje, że postrzegani są jako wierzący, z czego 3% twierdzi, że inni uważają ich za głęboko wierzących. Zachowanie, postawa i wypowiedzi co dziesiątej osoby pozwalają ocenić ją jako raczej niewierzącą (10%), a prawie 6% badanych uważa, że są odbierani jako całkowicie niewierzący.
Czym dla ludzi jest Kościół?
W badaniu ankieterzy CBOS zapytali o stosunek do Kościoła instytucjonalnego. Respondenci wybierali jedno z przedstawionych stwierdzeń – to, które uznali za im najbliższe. Ich odpowiedzi rozkładają się dość równomiernie. Największa grupa, 27% osób uważa, że Kościół jest wspólnotą, w której ich wiara się spełnia. Prawie tyle samo dorosłych Polaków (26%) postrzega Kościół przez pryzmat księży i biskupów, którzy tym, co mówią i robią, zniechęcają ich do siebie. Jednej piątej badanych (20%) najbliższe jest stwierdzenie, że Kościół to parafia, w której dobrze się czują, taki sam odsetek (również 20%) identyfikuje się ze stwierdzeniem, że Kościół jest niedostosowany do dzisiejszych czasów i dlatego nie przyciąga ich do siebie.
Ludzie odchodzą od Kościoła
Jak piszą specjaliści z Centrum Badań Opinii Społecznej, pandemia koronawirusa niewątpliwie odcisnęła piętno na religijności Polaków. Widoczne jest to przede wszystkim w odpływie z Kościoła osób, które wcześniej praktykowały regularnie, i wzroście odsetka badanych deklarujących, że nigdy nie chodzą do kościoła. Kwestią, która bardziej dzieli Polaków, jest stosunek do Kościoła jako instytucji lub wspólnoty, niż stosunek do Boga czy osobista wiara. Można więc przypuszczać, że na osłabienie praktyk religijnych części osób wpływ miały także wydarzenia, które wyszły na jaw w trakcie pandemii (np. skandale z udziałem hierarchii kościelnej).
Wszystkie dane i cytaty pochodzą z komunikatu z badań „Zmiany religijności Polaków po pandemii” (czerwiec 2022) zrealizowanego przez Centrum Badań Opinii Społecznej.