W Bolesławcu w wyniku reformy ustroju szkolnego (likwidacji gimnazjów) – zapoczątkowanej z dniem 1 września 2017 r. wprowadzonej uchwałą Rady Miasta Bolesławiec z dnia 29 listopada 2017 r. – funkcjonuje pięć ośmioletnich szkół podstawowych w sześciu budynkach. W latach 80. XX wieku było ich dziesięć. Szkoły zaczęły znikać, a to likwidowane kolejnymi reformami, a to z powodu zmniejszania się liczny uczniów.
W 1945 roku w Bolesławcu było dziesięć poniemieckich budynków szkolnych. Cześć z nich była zniszczona w 90% i nie nadawała się do użytku, część zajęła Armia Czerwona.
Budynek Dorotheenschule, szkoły ewangelickiej dla dziewcząt (przy dzisiejszej Armii Krajowej) był 1945 roku zniszczony tylko w 40% procentach, miał 31 klas oraz 3 izby mieszkalne i nadawał się do użytku. Mieściła się tu szkoła podstawowa. Szkołę zlikwidowano na początku XXI wieku z powodu niżu demograficznego i fatalnego stanu technicznego samego budynku. W 2008 roku radni miejscy przekazali starostwu powiatowemu zrujnowany budynek i dzisiaj mieści się tu urząd powiatowy, nowoczesny budynek dostosowany do potrzeb administracji powiatowej.
Dziesiątka to najmłodsza szkoła w Bolesławcu zbudowana w 1986 roku, od 1 września 2007 roku Miejski Zespół Szkół nr 2 z gimnazjum nr 1 i po 2017 roku w wyniku likwidacji gimnazjów uchwałą Rady Miasta Bolesławiec szkoła funkcjonuje jako ośmioletnia Szkoła Podstawowa nr 1 im. Janusza Kusocińskiego w Bolesławcu.
Dziewiątka w latach 1976-1986 przy ul. Ceramicznej po 1999 roku uchwałą Rady Miasta została „trójką” i pod tym numerem funkcjonuje do dzisiaj. Ciekawostką jest to, że w latach 1946-1947 była to Publiczna Szkoła Powszechna w Tylinowie gmina Kraszowice powiat Bolesławiec. Następnie w latach 1948-1958 w budynku mieściła się Szkoła Ogólnokształcąca Stopnia Podstawowego w Bolesławicach. Dopiero w 1973 roku szkoła podstawowa otrzymała nr 9 i jako ośmioklasowa podstawówka przyjmowała dzieci z obwodu Bolesławice z dodatkiem ulic: Sportowa, Rajska, Pomorska, Bobrowa, Niecała, Gen. Bema, Kazimierza Wielkiego oraz przyjmowała jako szkoła zbiorcza dzieci z Dobrej. W 1982 roku mieściła się w trzech budynkach: budynek główny był przy ul. Ceramicznej oraz budynek przy ul. Widok i budynek przy ul. II Armii Wojska Polskiego (dzisiaj gen. Nila).
Ósemka to dawna Szkoła Morska im. Bojowników o Wolność i Demokrację przy ul. J. Słowackiego, dzisiaj to Szkoła Podstawowa nr 2. Do dzisiaj dawny plac apelowy przy szkole zdobi pomnik „Ludziom Morza” – dar Polskiej Żeglugi Morskiej – 10-tonowa kotwica z tankowca-stutysięcznika Karkonosze.
Ta wyjątkowa „tysiąclatka” została założona w Bolesławcu w 1964 roku w latach socjalizmu i była szkołą wzorcową. Gościła ministrów Oświaty i Obrony Narodowej Polski i NRD, ambasadorów ZSRR i Niemiec, konsulów i gości węgierskich, czechosłowackich, jugosłowiańskich i wielu innych krajów europejskich. Oddajmy głos Pawłowi Śliwko, który w Głosie Bolesławca pisał tak:
„To do tej szkoły pisali najwięksi współcześni mężowie stanu – Sekretarz Generalny ONZ dr Kurt Waldheim (na wniosek „ósemki” otrzymał zresztą „Order Uśmiechu”), Prezydent USA Ronald Reagan, Prezydent ZSRR Michaił Gorbaczow (też Kawaler „Orderu Uśmiechu” na wniosek bolesławieckich dzieci).Tu powstała jedyna w naszym mieście Galeria Malarstwa i Grafiki Współczesnej im. dra Tibora Csorby, Galeria Rzeźby Ludów Afryki i Azji, Muzeum Górnicze, Morskie i Antarktydy (jedyne w kraju), Sala Hinduska, Indonezyjska, Kaszubska i dziesiątki innych. To pierwsza szkoła w kraju odznaczona Honorowym Kordem Oficerskim Marynarki Wojennej na pokładzie ORP „Błyskawica” i Honorową Szpadą Górniczą oraz odznaczona 40 medalami i odznakami unikalnej wartości. Szkoła z tradycją, z własnymi publikacjami uogólniającymi wszechstronny dorobek, z własnymi szkolnymi medalami „Primi inler Pares” i „Przyjaciel – Mecenas”.
Z tych wszystkich wspaniałych historii i eksponatów na razie podziwiać możemy jedyni 10-tonową kotwicę. Mamy niepotwierdzone jeszcze informacje, że cześć zbiorów szkolnych, które ocalały i znajdują się w podstawówce, zostaną przekazane Muzeum Ceramiki i będzie je można w końcu zobaczyć.
Szkoła Podstawowa nr 7 to Powiatowy Zespół Szkół i Placówek Specjalnych mieszczący się przy ulicy Zgorzeleckiej w zniszczonym w tamtych czasach pałacu z 1857 roku hrabiego Eduarda von Pückler. „Siódemka” przeniosła się w 2019 roku do budynku przy ul. Bankowej (budynek należał wcześniej do Zbiorczej Szkoły Gminnej, a potem mieściła się w nuim była Szkoła Podstawowa nr 5 z oddziałami integracyjnymi). Pałac Pücklera zajęło Muzeum Ceramiki, które na cel renowacji zabytku pozyskało ponad 17 milionów z funduszy norweskich. Otwarcie nowej siedziby Muzeum odbędzie się w kwietniu 2024 roku.
"Szóstka" mieściła się przy ul Dolne Młyny i w latach 70. i 80. XX wieku była ćwiczebną szkołą trzyletnią dla Zespołu Placówek Oświatowych im. Janusza Korczaka (dzisiaj II LO). W Zespole kształciła się przyszła kadra nauczycielska. Kiedy Zespół zlikwidowano w 1990 roku,
Szkoła Podstawowa nr 5 to przekształcona w 1999 roku "szóstka". Szkoła funkcjonuje do dzisiaj.
Szkoła Podstawowa nr 4 przy ulicy Mikołaja Brody to była szkoła ewangelicka dla chłopców, która jako bolesławiecka podstawówka działa od 1958 r. Od 2017 roku w dwóch budynkach przy ul. Mikołaja Brody i przy ul. Bielskiej (w dawnym budynku gimnazjum.
Szkoła Podstawowa nr 3 została scalona w 1999 roku ze szkołą podstawową nr 5 i zamieniona w dzisiejszą Szkołę Podstawową nr 2. Była Szkoła Podstawowa nr 3 przy ulicy Bankowej zajmowała okazały gmach dawnego liceum dla dziewcząt wzniesionego w 1912 r. według projektu architekta miejskiego Ernsta Balzera. To charakterystyczny budynek na architektonicznej mapie Bolesławca z dekoracyjnie ukształtowaną fasadą, którą zdobi detal architektoniczny nawiązujący do secesji i neobaroku, a na szczególną uwagę zasługuje portal główny zwieńczony herbem miasta, flankowany pełnoplastycznymi przedstawieniami dzieci. Władze miasta przekazały ten budynek w 2013 roku Zakonowi Pijarów i w ten sposób powstała w naszym mieście pierwsza na Dolnym Śląsku Publiczna Szkoła Podstawowa tego zakonu.
Szkoła Podstawowa nr 2 przy ul. J. Słowackiego zajmuje budynek po nieistniejącej już wybitnej morskiej „tysiąclatce” przy ul. J. Słowackiego.
Zamykając przegląd bolesławieckich szkół podstawowych, należy dodać, że od 1983 roku w Bolesławcu działa Państwowa Szkoła Muzyczna, kształcąc utalentowane dzieci i młodzież na wysokim poziomie. A krajobraz szkół w mieście ceramiki dopełnia Prywatna Szkoła Oxpress z przedszkolem, szkołą podstawową i liceum i wymieniana już szkoła Zakonu Pijarów.