Dla bolesławianek i bolesławian to wielka chwila, kiedy w ich mieście otworzono nową siedzibę Muzeum Ceramiki w odrestaurowanym pałacu Pücklera przy ul. Zgorzeleckiej. Nowy obiekt to nie tylko zabytkowe, piękne wnętrza, ale też jeden z największych zbiorów ceramiki w Polsce.
Wideo z nowej siedziby Muzeum Ceramiki.
We wnętrzach muzeum na zwiedzających czekają oprócz nowatorskich ekspozycji łączących historię ceramiki z dziejami miasta, również inne atrakcje, m.in. dwie zjawiskowe wystawy czasowe: “Europejski Szlak Ceramiki: włoski fajans z Faenzy i Deruty” oraz “Europejski Szlak Ceramiki: norweska porcelana z Porsgrunn”.
Wystawy w Muzeum Ceramiki w Bolesławcu
Ekspozycja bolesławieckiej ceramiki do 1945 r.
Dzieje Bolesławca od średniowiecza są ściśle związane z rzemiosłem garncarskim. Tereny miasta i okolic, położone w dorzeczu Bobru i Kwisy, obfitują w bogate złoża glin odpowiednich do produkcji wyrobów kamionkowych. Występują tu również gliny używane do szkliwienia, dające lekko szklistą, brązową powierzchnię, tzw. szkliwo ziemne, typowe dla wyrobów bolesławieckich. Na wystawie w muzeum prezentowana jest również kopia Wielkiego Garnca, wykonanego przez mistrza Joppego, w 1753 r., który stał się symbolem umiejętności rzemieślniczych bolesławieckich garncarzy. Garniec posiadał imponujące rozmiary: wysokość – 2,15 m, obwód w najszerszym miejscu – 4 m, pojemność – 1970 l, i ważył 600 kg.
Ekspozycja bolesławieckiej ceramiki po 1945 r.
Druga wojna światowa spowodowała duże zniszczenia zakładów ceramicznych i położyła kres działalności Zawodowej Szkoły Ceramicznej. Proces ponownego uruchomienia przemysłu ceramicznego po II wojnie światowej był bardzo trudny i długotrwały. Pierwszy zakład rozpoczął działalność dzięki zaangażowaniu artysty-ceramika, profesora Szkoły Sztuk Zdobniczych w Krakowie Tadeusza Szafrana, który już w 1946 r. uruchomił garncarnię przy ul. Górne Młyny 10 (dawny zakład Richarda Reinholda), włączoną rok później w strukturę Bolesławieckich Zakładów Garncarsko-Ceramicznych. Najstarsze wazony z tego okresu, zdobione malowanym ornamentem roślinnym, pochodzą z 1948 r. Z kolei w 1950 r. w dawnej fabryce Paul und Sohn rozpoczęła działalność Spółdzielnia CPLiA „Ceramika Artystyczna” (obecnie „Ceramika Artystyczna” Spółdzielnia Rękodzieła Artystycznego). Dzięki współpracy z PWSSP we Wrocławiu (obecnie ASP) zakład utrzymywał wysoki poziom artystyczny i technologiczny wyrobów. Szkoła organizowała praktyki studenckie w bolesławieckiej firmie. Po zakończeniu nauki absolwenci często podejmowali pracę właśnie w Bolesławcu. Profesorowie wrocławskiej uczelni, Rudolf Krzywiec i Julia Kotarbińska, sprawowali nadzór nad miejscową produkcją.
Ceramika obca
W zbiorach muzeum znajduje się również gromadzona od lat 60. XX w., licząca kilkaset eksponatów kolekcja ceramiki obcej z wytwórni z terenu Niemiec, Holandii, Belgii, Austrii, Czech, Anglii i Francji. W znacznej części składają się na nią wyroby z ośrodków niemieckich, począwszy od XVIII-wiecznych dzbanów z Łużyc i Altenburga przez zestaw naczyń z Höhr-Grenzhausen po przedmioty powstałe w 1 poł. XX w. w uznanej wytwórni Villeroy & Boch. Warto także wymienić kilka eksponatów ze znaczących ośrodków europejskich: wazon z Sèvres (malowany przez A. Plantarda, 1925 r.), XX-wieczne wazony z Delft i austriackiej „Amphory”, obiekty z angielskiej wytwórni Wedgwooda i holenderskiej Goudy.
Pałacyk Pücklera – krótka historia
Klasycystyczny pałacyk przy ul. Zgorzeleckiej 28 w Bolesławcu powstał w połowie XIX wieku i był własnością hrabiego von Pückler, stąd nazwa: pałacyk Pücklera. Park i budynek stanowiły wtedy całość. Po śmierci możnowładcy pałac wielokrotnie zmieniał właścicieli. W 1920 roku został nabyty przez magistrat Bolesławca i przeznaczony na dom dla młodzieży (Jugendhaus). Była to też siedziba biblioteki i czytelni miejskiej.
Pałacyk został w 1986 roku zaadaptowany na siedzibę Powiatowego Zespołu Szkół i Placówek Specjalnych w Bolesławcu, a w 1999 roku starostwo przejęło budynek – już w bardzo w złym stanie – od państwa. W 2018 roku powiat sprzedał wspomnianą nieruchomość Gminie Miejskiej za prawie dwa i pół miliona złotych, a w 2019 roku szkoła specjalna została przeniesiona do zmodernizowanego budynku szkolnego przy ul. Bankowej. Pałacyk przy Zgorzeleckiej został przeznaczony na siedzibę Muzeum Ceramiki.
Polska i Norwegia na Europejskim Szlaku Ceramiki
Włączenie Bolesławca i Porsgrunn do międzynarodowej sieci współpracy miast o tradycjach ceramicznych to cel na który zdobyto grant w wysokości prawie 20 mln złotych.
Celem projektu było włączenie dwóch znanych ośrodków ceramicznych – polskiego Bolesławca i norweskiego Porsgrunn – do jednego z certyfikowanych Europejskich Szlaków Kulturowych – Europejskiego Szlaku Ceramiki.
Przystąpienie do międzynarodowej sieci miast o tradycjach ceramicznych pozwoli na wykorzystanie możliwości w zakresie promowania działań opracowanych w projekcie i aktywną wymianę oferty kulturalnej.
Projekt dofinansowany został ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego w ramach Programu “Kultura” realizowanego przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Otwarcie drogi dla ceramiki bolesławieckiej do UNESCO
28 kwietnia 2023 roku w Sali Rajców bolesławieckiego Ratusza kilkudziesięciu depozytariuszy podpisało wniosek wpisu bolesławieckiej ceramiki na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego. To pierwszy krok, by ceramika z Bolesławca mogła zostać wpisana na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości UNESCO.
Prace nad stworzeniem wniosku trwały od kwietnia 2022 roku. Przedstawiciele firm ceramicznych działających na terenie powiatu bolesławieckiego, władz samorządowych z prezydentem miasta Bolesławiec Piotrem Romanem na czele, Stowarzyszenia Gmin Ceramicznych Rzeczypospolitej Polskiej, Bractwa Ceramicznego i miejskich instytucji kultury podpisali deklarację współpracy dotyczącą wpisu ceramiki bolesławieckiej na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Muzeum Ceramiki w Bolesławcu jest koordynatorem tych działań.