Z dziejów miasta. Źródła archiwalne do dziejów miasta i regionu po 1945 roku

Reklama

Do kompetencji rady i zarządu należały wszystkie sprawy publiczne nie zastrzeżone dla administracji państwowej – Starostwa. Rada działała przez swoje prezydium i komisje. W Bolesławcu istniały komisje stałe: finansowo-budżetowa, oświatowa i kontroli społecznej. Od 1948 roku Miejska Rada Narodowa miała strukturę oddziałów. Były to oddziały: ogólny, finansów i gospodarki miejskiej, społeczny i techniczny. Ustawa z 20 marca 1950 roku zlikwidowała Zarządy Miejskie przekazując ich kompetencje Prezydiom Miejskim Rad Narodowych. W aktach znajdziemy sporo wiadomości dotyczących rozwoju miasta. Są tu wykazy nazw ulic polskich i niemieckich. Co ciekawe, wiele ulic zmieniło później nazwy polskie. Są tu wykazy stowarzyszeń istniejących w mieście, a było ich np. w 1946 roku osiemnaście, począwszy od partii politycznych, poprzez związki zawodowe, Ligę Kobiet, "Caritas", skończywszy na Stowarzyszeniu Kupców Polskich. Są wykazy członków tych organizacji.
4. Rejonowy Urząd Likwidacyjny 1948-1951, 1 1 j.a. Urząd powstał 1 września 1945 roku jako Tymczasowy Zarząd Państwowy podlegający władzy zwierzchniej w Świdnicy. Zadaniem RUL była opieka i zabezpieczanie mienia poniemieckiego oraz ściąganie należności czynszowych z mieszkań prywatnych i przedsiębiorstw handlowych. O ile w początkowym okresie spełniał swoje statutowe obowiązki, to wraz z rosnącym w kraju terrorem stalinowskim i upodobnieniem państwa do wzorca sowieckiego stawał się także częścią systemu. W aktach znajdują się wykazy mienia poniemieckiego, a więc zakładów przemysłowych, a także drobnych zakładów rzemieślniczych. Od roku 1950 kolejne wykazy dokumentują odbieranie prywatnym właścicielom drobnych przedsiębiorstw.
RUL przejmował także mienie odbierane wyrokami sądowymi. W związku z powyższym w aktach znajdziemy też wyroki zapadłe w procesach politycznych dotyczących mieszkańców miasta. Z pewnością te ostatnie są mocno niekompletne. Sam sposób działania RUL pozostawiał wiele do życzenia. Dowody na to znajdują się w sprawozdaniach urzędu. W poufnym sprawozdaniu za lata 1945 -1948 (z roku 1949) znajduje się charakterystyka dwóch pierwszych naczelników urzędu: ... Pierwszego sprawozdania złożonego przez Z-cę Naczelnika Ob. Węglickiego Mieczysława z działalności RUL od chwili jego istnienia do czasu w/w daty Powiatowa Rada Narodowa nie przyjęła krytykując ostro urzędowanie byłych naczelników.
l.Ob. Burkiewicza, z którym trudno było dojść w jakiejkolwiek sprawie urzędowej do porozumienia.
2.Ob. Kościelskiego, którego prawie nigdy nie można było zastać w biurze, o ile urzędował, to w całkowitym stanie oszołomienia alkoholem podrywając tym całkowicie autorytet i powagę Urzędu Likwidacyjnego". (Zespół nr 57, j.a.5, s,13). W powyższym sprawozdaniu znajduje się też sporo informacji o współpracy z MO i UB oraz o osobistych korzyściach czerpanych przez szefów tych instytucji. Z protokołu dnia 5 kwietnia 1949 roku dowiadujemy się o nadużyciach szefa UB w Bolesławcu Władysława Ciastonia, który z tego powodu , w połowie 1948 roku przeniesiony został prawdopodobnie do UB we Wrocławiu. (Wszystkie dane za w/w protokołem). W aktach RUL figurują nieruchomości przekazywane Radzie Narodowej. Ta zaś przekazywała je różnym instytucjom. Do dziś lokalizacja niektórych bierze swój początek w tamtych trudnych czasach.
5.Powiatowy Pełnomocnik d/s Podatku Gruntowego. 1947 -1955,55 ja.. Zadaniem pełnomocnika było ściąganie podatku gruntownego. Stąd dokumenty urzędu zainteresują głównie historyków gospodarczych. Są tu: plany pracy, protokoły inspekcji gmin, protokoły z zebrań z sołtysami, wymiaru podatku, oraz sporą ilość ksiąg bierczych podatku gruntowego.
Baza źródłowa do dziejów regionu jest spora. Nie posiada archiwum w Lubaniu dokumentów wytworzonych bezpośrednio przez UB i MO, ani przez partie i związki wyznaniowe. Instytucje te pasiadają własne archiwa (wydzielone z państwowej służby arhiwalnej). Akta Państwowego Urzędu Repatriacyjnego w Bolesławcu przechowywane są w Archiwum Państwowym we Wrocławiu. Akta PZPR z lat 1975 – 1989 są właśnie w trakcie porządkowania i udostępnione będą w AP w Jeleniej Górze.
W następnej części publikacji zajmę się prezentacją archiwaliów z lat 1950- 1975. Przy opracowywaniu akt Miejskiej Rady Narodowej i zarządu Miejskiego skorzystałem ze wstępu do inwentarza tegoż zespołu opracowanego przez Panią Danutę Margas.

Reklama