Co będzie produkował "Surmin-Kaolin" SA w roku 2000?

Logo gazety „Głos Bolesławca”
fot. Głos Bolesławca Wpis archiwalny – Głos Bolesławca.
istotne.pl 3977 bolesławiec

Reklama

Surowce ilaste dla przemysłu szklarskiego i ceramicznego.
KopalnieSurowców Mineralnych "Surmin-Kaolin" SA są od wielu lat dostawcą surowców ilastych dla przemysłu ceramicznego. Przełomowym momentem w historii przedsiębiorstwa był 1956 r., w którym zapadła decyzja o uruchomieniu produkcji kaolinu w Polsce. Prace z tym związane rozpoczęto w 1957 r. od geologicznego rozpoznania rejonów występowania kaolinów na Dolnym Śląsku i lokalizacją trzech rejonów występowania złóż. Były to: rejon Wyszonowice-Sobótka o dużych zasobach, ale zawierający kaoliny o dużym stopniu zanieczyszczenia, rejon Świdnicy obejmujący kilka złóż kaolinów rezydualnych, stosunkowo czystych ale o mniejszych i rozproszonych zasobach oraz Nowogrodźca obejmujący bardzo duże zasoby piaskowców o lepiszczu kaolinowym w postaci starych (górna kreda) złóż sedymentacyjnych z głównym złożem Maria III i kilkoma złożami rezerwowymi (Maria 1, Zofia, Czerwona Woda). W głównym złożu Maria III udokumentowano w kategoriach przemysłowych 86 mln Mg surowca kaolinowego. Rozciągnięte złoża i budowę pierwszego oddziału przeróbczego zakończono w 1963 r. W tym czasie, w wyniku awarii górniczej, unieruchomiono na dłuższy okres kopalnię iłu białowypalającego się "Bolko". Przemysł ceramiczny został więc pozbawiony podstawowego wówczas surowca ilastego z tej kopalni. Nie było innego wyjścia. Część nowo wybudowanego zakładu należało przeznaczyć na wzbogacanie, nagromadzonego przy kopalni, odpadu sortowniczego i pozyskanie z niego iłu białowypalającego. W ten sposób w Polsce uruchomiono pierwszą produkcję wzbogaconego iłu, który okazał się doskonałym surowcem ceramicznym.
W 1972 r. uruchomiono drugi oddział przeróbczy, a w 1974 r. nowoczesną wówczas instalację susząco-mielącą. Zakład uzyskał zdolność produkcyjną 50.000 Mg surowców ilastych wzbogaconych rocznie. Nowy okres rozwojowy przedsiębiorstwa zaczął się po 1989 r. Obecnie zakład jest przystosowany do produkcji czternastu gatunków kaolinów, trzech gatunków iłów ceramicznych oraz piasków dla przemysłu szklarskiego i budownictwa.
W najbliższym czasie rozpocznie się produkcja trzech nowych gatunków kaolinów i co najmniej trzech nowych gatunków kaolinów ceramicznych wzbogaconych. Przewiduje się też, że w wyniku rozwoju współpracy z przedsiębiorstwami krajowymi i zagranicznymi intensywnie będzie rozwijała się produkcja różnorodnych surowców ilastych, piasków szklarskich wyższych klas, a także innych surowców o wysokim stopniu przetworzenia dla przemysłu szklarskiego i ceramicznego.
Kaoliny dla przemysłu ceramicznego
Podstawowym produkowanym od wielu lat jest kaolin KOC w postaci granulatu o wilgotności 14 + 2%. Możliwości jego stosowania są ograniczone. W produkcji wyrobów sanitarnych wymagany jest obecnie kaolin o mniejszej zawartości ziarn poniżej 2 urn i charakteryzujący się szybszym narastaniem czerepu na formie gipsowej. Wymagania te spełnia kaolin KOCK. Technologia jego wytwarzania jest jeszcze doskonalona szczególnie w celu uzyskania mniejszego niż dotychczas odsiewu na sicie 0,06 mm, który jest nośnikiem głównej części zanieczyszczeń. Przewiduje się, że w 1997 r. odsiew na sicie 0,06 mm zostanie zmniejszony do wielkości poniżej 0,1%.
Kaolin KOCK charakteryzuje się też niewielką wytrzymałością w stanie surowym, która wynosi 7 kG/cm2 w wypadku wyrobów odlewanych. Są to wartości zbyt niskie w niektórych technologiach produkcji galanterii ceramicznej i naczyń porcelitowych, a w niektórych przypadkach również w produkcji płytek ceramicznych.
W wyniku uplastyczniania powstaje kaolin KOCP o wytrzymałości w stanie surowym po wysuszeniu przy formowaniu plastycznym ok. 12 kG/cm2 i przy odlewaniu ok. 18 kG/cm2 . Kaolin ten to nowy gatunek i jest obecnie testowany przez odbiorców. Kaolin KOC charakteryzuje się również dosyć dużą zawartością TiC2 (0,6%) oraz niekorzystnym stosunkiem zawartości Fe2C3 : Ti02 (1:1). Przed kilkoma laty wprowadzono do ciągłej produkcji kaolin FKW charakteryzujący się przede wszystkim wysoką wytrzymałością (30 kG/cm3). Kaolin ten jest powszechnie odbierany przez producentów porcelany elektrotechnicznej i płytek typu gres. Charakteryzuje się dużą zawartością zanieczyszczeń barwiących (Fe2O3 : TiO2 na poziomie 1,0 : 1,1%), co ogranicza możliwość stosowania w produkcji porcelany stołowej. W ostatnim okresie powstała seria informacyjna kaolinu Porcelanet o dużej wytrzymałości, dobrych właściwościach Teologicznych, w którym ilość zanieczyszczeń barwiących Fe2O3 : TiO2 wynosi 0,7% i są możliwości jej zmniejszania. W 1995 r. rozpoczęto produkcję kaolinu o niskim poziomie zanieczyszczeń barwiących (szczególnie Fe2O3 – 0,4%) z przeznaczeniem do stabilizacji szkliw ceramicznych jako nośnik A1203. Kaolin ten jest oznaczony symbolem FPW/S.
Szlachetne kaoliny dobrej jakości są surowcami drogimi. Bariera cenowa ogranicza możliwość ich stosowania w małych zakładach rzemieślniczych, dlatego też dla takich zakładów wprowadzono serię tanich kaolinów (3 – 5-krotnie tańszych od kaolinów wysokogatunkowych). Dla odbiorców nie wymagających bardzo szlachetnych surowców wytwarzane są również kaoliny MC, TK, i KS i przewiduje się, że asortyment ten będzie powiększony. Przedsiębiorstwo będzie dążyło do wytworzenia gatunków kaolinów o bardzo niskich cenach (w granicach 50 zł/Mg wg cen 1996r.).
Inne kaoliny
Oprócz kaolinów ceramicznych spółka "Surmin-Kaolin" SA wytwarza też kaoliny dla przemysłu polimerów, papierniczego, materiałów ogniotrwałych i innych. Niekiedy kaoliny te mogą być stosowane w ceramice. Do najważniejszych należą kaoliny do polimerów, ponieważ są one wytwarzane w stanie praktycznie bezwględnie suchym, który pozwala na dokładne naważanie bez żadnych przeliczeń. Do tej grupy należą kaoliny KOM i KOG oraz KOWS do produkcji włókna szklanego. Kaoliny FPW i FPB dla przemysłu papierniczego charakteryzują się niewielką wytrzymałością i kwaśnym odczynem. Mają jednak niebagatelne zalety ceramiczne oraz wykazują dużą łatwość upłynniania. Kaoliny te przy odpowiednim skorygowaniu ich właściwości (ph – 7,8) mogą stanowić jeden ze składników mas ceramicznych obok innych surowców ilastych w masie.
Kaolin KOO wytwarzany dla przemysłu materiałów ogniotrwałych i do produkcji cementu białego bywa przedmiotem zainteresowania ceramików głównie ze względu na niską cenę. Podczas stosowania tego kaolinu w ceramice należy mieć świadomość, że wykazuje on niekorzystne właściwości odlewnicze, szczególnie zimą. W każdym przypadku stosowania nietypowych kaolinów w ceramice ich przydatność powinna być bardzo starannie sprawdzona.
Iły ceramiczne
Pierwszym iłem ceramicznym wyprodukowanym we współpracy z Kopalnią Węgla Brunatnego "Turów" był granulat TCI/W. Kompleksowe wzbogacanie iłu pokładu B z Turoszowa i produktów przeróbki złoża Maria III pozwoliło na tanie wytwarzanie surowca ceramicznego białowypalającego się dobrej jakości. Ciekawe właściwości granulatu TCI/W polegają m.in. na zjawisku samoupłynniania się (charakterystyczne dla iłów turoszowskich) przy zachowanej jednocześnie wysokiej białości po wypaleniu (80%). Najważniejszym czynnikiem jest jednak tania technologia wytwarzania.
Granulat TC/W został przyjęty przez odbiorców bardzo nieufnie i jego produkcja rozwija się powoli. Do dziś istnieją zakłady, które nie chcą lub nie potrafią stosować go w produkcji.
W ślad za TC1/W, we współpracy z Jeleniogórskimi Kopalniami Surowców Mineralnych, uruchomiono odmianę dolomityzowanąTCl/WD przeznaczoną do wytwarzania płytek ściennych metodą jednorazowego wypalania.
Trzecim gatunkiem iłu ceramicznego, wytworzonego we współpracy ze Strzeblowskimi Kopalniami Surowców Mineralnych jest całkowicie spiekający się ił typu kamionkowego TrM. Jest on obecnie wdrażany do produkcji płytek podłogowych i budowlanych wykładzin zewnętrznych (płytki elewacyjne).
Piaski i surowce dla przemysłu szklarskiego
Najważniejszym surowcem dostarczanym przez "Surmin-Kaolin" SA dla przemysłu szklarskiego jest kaolin KOWS, który jest nośnikiem AI2O3. Dotychczas stosowany jest tylko podczas wytwarzania włókna szklanego. Warunki ekonomiczne i potrzeba zagospodarowania w maksymalnym stopniu urobku górniczego wydobywanego z kopalni spowodowały, że zainteresowane są również produkcją piasków. Obecnie spółka "Surmin-Kaolin" produkuje piaski przemysłowe. Wytwarzany jest także tzw. aleuryt, będący drobnoziarnistą mieszaniną piasku i kaolinu, przeznaczony do produkcji białego cementu.
W ostatnim okresie zwiększyło się zainteresowanie piaskami. W próbach laboratoryjnych uzyskano piaski szklarskie klasy II wg obowiązujących norm i piaski zbliżone do klasy la.
Przewiduje się więc rozwój produkcji piasków szklarskich we współpracy z niemieckim przedsiębiorstwem "Quarzwerke" i zakładem produkcji piasków szklarskich w Osiecznicy, a także rozwój produkcji i doskonalenia jakości piasków ceramicznych, budowlanych i aleurytu.
Plany rozwoju
Kopalnie Surowców Mineralnych "Surmin-Kaolin" SA przewidują zwiększenie asortymentu wytwarzanych surowców dla przemysły ceramicznego i innych odbiorców. Będziemy doskonalić produkcję kaolinu Porcelanet i obniżać poziom jego zanieczyszczeń. Przewidujemy też wytwarzanie mielonego kaolinu o wysokiej białości Bielfarb (o białości 81 +- 1%) dla przemysłu farb i lakierów.
Produkowane będą niedrogie kaoliny ceramiczne. Obecnie dostarczane są patrie akwizycyjne kaolinu Syriusz o dobrych właściwościach odlewniczych, ale dosyć dużym odsiewie (5 ? 2%) na sicie 0,06 mm, z tendencją zmniejszania tej wielkości.
Zamierzamy wprowadzić na rynek nowe gatunki wzbogaconych iłów ceramicznych, jeszcze w 1989 r. ił turoszowski mechanicznie sortowany TGS, a wkrótce TSC – ceramiczny i TGO ogniotrwały. Prowadzone są intensywne prace nad opracowaniem technologii wytwarzania tanich wzbogaconych iłów ceramicznych.
Kazimierz Marczewski
Zbigniew Muzal
Andrzej Pytliński

Reklama