Reakcja człowieka w sytuacjach trudnych zależna jest w znacznej mierze od struktury, nasilenia oraz czasu trwania czynnika stresującego. Uruchomiane są najczęściej nieuświadomione, nawykowe sposoby zachowania, zmniejszające przykre napięcie emocjonalne, głównie lękowe, w celu poprawy lub utrzymania dobrej samooceny.
Aturalne mechanizmy obronne osobowości w większości wypadków nie dążą do pełnego zrozumienia i rozwiązania problemu. Stanowią swoiste samo oszukiwanie się. Do takich mechanizmów zaliczyć można np.: racjonalizację, projekcję, wyparcie, tłumienie, identyfikację, fantazjowanie, reakcje upozorowane.
Emocje związane z przeżywaniem sytuacji stresowych wnoszą w życie człowieka duży potencjał energetyczny. Spowodowana tym stanem dezintegracja może być pozytywna lub negatywna. Negatywna prowadzi do cierpienia i choroby. Pozytywna, mamo przejściowo obniżonego nastroju, mobilizuje do walki z istniejącymi trudnościami, pozwalając w konsekwencji uzyskać nie tylko umiejętność znoszenia stresu, ale również racjonalnego, obiektywnego, a często twórczego rozwiązywania problemów. Rozbite poprzez czynnik stresujący struktury wewnętrzne osobowości, wykorzystywane są jako tworzywo do budowania nowych, lepszych wartości. Usprawnieniu ulega zdolność adaptacyjna. Taki stan najkorzystniej jest uzyskać w drodze kompensacji, czy nadkompensacji, bądź nawet sublimacji.
Odrębne dyskusyjne zagadnienie stanowią idee nadwartościowe. Kompensacja polega na uzyskaniu sukcesu w jakiejś dziedzinie, do której ma się np. większe predyspozycje i wyrównaniu w ten sposób (skompensowaniu) niepowodzeń w innej działalności.
Nadkompensacja (hyperkompensacja) wyraża się osiągnięciami sukcesu w takiej dziedzinie, która dotychczas przynosiła porażki i była źródłem przykrych doznań
Sublimacja umożliwia częściowe i zastępcze zaspokojenie dążenia, którego motywy nie są aprobowane, bądź niemożliwe do spełnienia. Dla przykładu: nie zaspokojone uczucia, popęd seksualny, ulegają wzniośleniu (sublimacji) poprzez twórczość literacką, malarską, lub inną, wyższą formę akceptowaną społecznie.
Nie wszystkim dana jest jednak siła, odwaga, cierpliwość oraz możliwość logicznej, skutecznej kompensacji.
Musi istnieć silna motywacja do tego, żeby być zdrowymi i funkcjonować prawidłowo, chęć wzmocnienia wewnętrznego "ja", uwierzenia we własne możliwości, oraz wytrwałość i cierpliwość w stosowaniu odpowiednich, naukowo opracowanych ćwiczeń relaksująco-koncentrujących. W innych przypadkach lepiej skorzystać z porady specjalisty psychoterapeuty, psychologa lub psychiatry.
Kompensacja stresu
Reklama
Reklama
Reklama