Przez 400 lat poszukiwań Truso stało się legendą Bałtyku – tajemniczym zatopionym miastem porównywanym z Atlantydą, czy antyczną Troją. Podobnie jak Morze Śródziemne w starożytności, tak we wczesnym średniowieczu Bałtyk stanowił główny szlak komunikacyjny w kontaktach i wymianie handlowej między Skandynawami, Fryzami, Bałtami, Finami i Słowianami, co doskonale potrafili wykorzystać Wikingowie, podejmujący śmiałe wyprawy, prowadzące do powstania na obcych terenach emporiów – takich jak Truso.
Do niedawna osada ta znana była tylko z nazwy zapisanej przez anglosaskiego podróżnika Wulfstana, który ok. 890 r. wyruszył w rejs – z duńskiego portu Hedeby do Truso, położonego w rejonie ujścia Wisły. Relację z podróży król angielski Alfred Wielki zamieścił w swoim przekładzie Chorografii Paulusa Orozjusza.
Próby określenia lokalizacji Truso trwały bez mała 400 lat, licząc od momentu odkrycia relacji Wulfstana i jej publikacji (w 1598 r.) w dziele oksfordzkiego geografa Richarda Hakluyta „The Principal Navigations, Voyages, Traffiques and Discoveries of the English Nation”. Wreszcie w 1981 r. na wschodnim brzegu jeziora Drużno, na wysokości wsi Janów, kilka kilometrów na południe od Elbląga dr Marek Jagodziński odkrył Truso.
Badania archeologiczne, położonego na pograniczu słowiańsko-bałtyjskim portu i osady handlowo-rzemieślniczej pozwoliły na zweryfikowanie hipotez i spekulacji, jakie narosły wokół Truso. W ciągu ponad 35 lat badań z terenu emporium, które w szczytowym okresie rozwoju (poł. IX w. – schyłek X w.) zajmowało obszar ok. 20 ha, pozyskano kilkadziesiąt tysięcy zabytków, wykonanych z: bursztynu, rogu, kości, metali, szkła, ceramiki oraz kamienia. Niestety, nie zachowały się przedmioty z materiałów organicznych, takich jak drewno, skóra czy tkaniny.
Na wystawie w bolesławieckim muzeum zaprezentowano ponad 160 eksponatów pochodzących z badań: srebrną, szklaną i bursztynową biżuterię, kościane grzebienie i łyżwy, metalowe elementy uzbrojenia oraz wagi szalkowe, odważniki, monety srebrne i siekańce – świadczące dobitnie o ważnej roli handlowej Truso.
Zwiedzając wystawę można zapoznać się z mitologią nordycką, a dzięki modelowi świętego drzewa – Yggdrasila odkryć źródło wierzeń i tajemnice Rangarök, Asgardu i Thora. Dla najmłodszych przygotowano specjalną ścieżką edukacyjną, w ramach której chętni mogą odnaleźć klucz do rozszyfrowania napisów runicznych oraz spróbować swoich sił rozgrywając partię hnefatafla – najpopularniejszej skandynawskiej gry planszowej albo zapoznać się ze średniowiecznym systemem miar i wag stosowanych w handlu. Ekspozycji towarzyszy cyfrowa wizualizacja Truso oparta na wynikach interdyscyplinarnych badań przeprowadzonych na jednym z najciekawszych stanowisk archeologicznych Europy.
Wystawa „Wikingowie. Truso – legenda Bałtyku” została przygotowana we współpracy z Muzeum Archeologiczno-Historycznym w Elblągu, Muzeum Łużyckim w Zgorzelcu oraz Drużyną Wojów Serbo-Łużyckich – Biełoboh i będzie prezentowana do końca stycznia 2018 roku.