Gościszów przed II wojną światową nosił niemiecką nazwę Giessmannsdorf. Jest to osada położona w powiecie bolesławieckim, w gminie Nowogrodziec. Jednym ze skarbów architektury w regionie był piękny i okazały pałac położony we wsi. Uznawany za jeden z najpiękniejszych obiektów renesansowych.
Pierwsza kamienna warownia obronna w tym miejscu powstała w XIV wieku. Najstarszymi elementami pałacu, pozostałymi po pierwszej warowni, były mur obronny oraz wieża mieszkalna, wkomponowana w nowo powstały pałac renesansowy.
Budowla pałacu była prowadzona etapami, a została ukończona przez Caspara von Warnsdorfa oraz jego żonę Helenę w 1603 roku. Nadali oni budowli wygląd późnorenesansowy. Caspar von Wansdorf był wybitnym erudytą i mecenasem sztuki. Był częstym gościem dworu praskiego cesarza Rudolfa II i Macieja.
Pałac wzbogacił się o reprezentacyjne skrzydło, portal główny oraz wieżę pokrytą hełmem. Otoczony był fosą i parkiem. W XIX wieku do parku sprowadzono barokowe rzeźby. Obiekt zasłynął w tym czasie z ekskluzywnego wyposażenia (m.in. sprowadzonych z Wenecji mebli i elementów dekoracyjnych) oraz bogatego zbioru książek. W latach 30. planowano remont pałacu, który miał zostać ukończony w latach 50. XX wieku.
Zawirowania historii sprawiły, że pałac spłonął w 1945 roku, a wraz z nim uległ zniszczeniu kościół protestancki z 1754 roku. W kościele były umieszczone książki i liczne starodruki, ewakuowane z berlińskiej Biblioteki Pruskiej w liczbie około 280 tys. woluminów. Niestety, przeprowadzone prace zabezpieczające w XX wieku nie uchroniły obiektu przed grabieżami detali architektonicznych oraz kamienia wykorzystywanego jako budulec, co powodowało jego dalszą dewastację.
Sebastian Zielonka – historyk, absolwent Uniwersytetu Wrocławskiego. Specjalizacja: archiwistyka i dokumentalistyka konserwatorska. Interesuje się historią regionu i życia społecznego Europejczyków w XX wieku. W wolnym czasie podróżuje.
(informacja: Sebastian Zielonka)