Legalna praca to nie tylko gwarancja comiesięcznej wypłaty, ale także gromadzenia składek na indywidualnym koncie emerytalnym. Umowa z pracodawcą zapewnia pracownikowi także prawo do bezpłatnego leczenia, płatnego zwolnienie lekarskiego oraz odszkodowania i rehabilitacji w razie wypadku przy pracy.
Wyniki kontroli ZUS i Państwowej Inspekcji Pracy wskazują, że praca bez umowy i bez zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego to nadal jeden z najistotniejszych problemów polskiego rynku pracy. Problem ten dotyczy również pracy cudzoziemców. W pierwszym półroczu 2016 roku ponad 3,3 tys. obywateli państw spoza Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego (czyli tzw. państw trzecich) pracowało w Polsce nielegalnie. Jest to ponad 23 proc. pracowników z tych krajów objętych kontrolą. To 7 razy więcej takich przypadków niż w pierwszym półroczu 2015 roku.
Dlaczego podpisanie umowy jest tak ważne?
– Wielu pracowników, szczególnie tych młodych, którzy dopiero wchodzą na rynek pracy, nie ma zielonego pojęcia o tym, jak ważne jest podpisanie umowy z pracodawcą – mówi Iwona Kowalska, regionalna rzeczniczka prasowa ZUS na Dolnym Śląsku. – Skuszeni wyższym wynagrodzeniem, wybierają pracę „na czarno”, bez ubezpieczenia. Nasza akcja jest skierowana zarówno do nich, jak i wszystkich osób zarabiających w tzw. szarej strefie – dodaje.
Ideą kampanii jest pokazanie pracującym korzyści z wykonywania „pracy legalnej” oraz zagrożeń, które wynikają z wykonywania pracy „na czarno”, a także piętnowanie niedozwolonych praktyk stosowanych przez tych pracodawców, którzy decydują się na powierzanie pracy z naruszeniem obowiązujących przepisów prawa.
Kto jest szczególnie narażony?
– Chcemy dotrzeć także do pracujących w Polsce obcokrajowców, szczególnie pracowników z Ukrainy, którzy bardzo często pracują bez jakiejkolwiek umowy, a ponieważ pracują w branżach, w których często dochodzi do wypadków, są szczególnie narażeni na to, że zostaną bez jakiejkolwiek pomocy medycznej i finansowej w razie nieszczęśliwego zdarzenia – tłumaczy Iwona Kowalska.
Jakie są korzyści z legalnej pracy?
Pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę korzysta z ochrony zawartej w Kodeksie pracy, dotyczącej m.in.
- minimalnego wynagrodzenia
- pracy w godzinach nadliczbowych
- prawa do urlopu
- płatnego „chorobowego”.
W przypadku gdy ktoś wykonuje pracę na podstawie umowy cywilnoprawnej, trzeba pamiętać, że mają do niej zastosowanie przepisy Kodeksu cywilnego, a nie Kodeksu pracy, a to oznacza, że nie ma prawa do urlopu oraz innych uprawnień wynikających z prawa pracy.
Kogo kontroluje ZUS?
ZUS regularnie kontroluje przedsiębiorców, spółki, instytucje, uczelnie, fundacje, czyli płatników składek. Tak żeby sprawdzić, czy osoby zatrudnione w firmie są prawidłowo zgłoszone do ubezpieczeń społecznych. Najwięcej nieprawidłowości kontrolerzy znajdują w zawieranych umowach o dzieło (nieoskładkowane) w sytuacji, gdy z treści umów wynika, że były to umowy – zlecenia, od których należy odprowadzać składki do ZUS. Najczęstsze branże, w których ZUS stwierdza nieprawidłowości, to budownictwo, zakłady produkcyjne, placówki edukacyjne oraz handlowe.
Ilu cudzoziemców ubezpieczonych w ZUS?
