Z dziejów oręża polskiego (2)

Reklama

W poprzednim wydaniu "Głosu" rozpoczęliśmy temat - rzekę: dzieje oręża polskiego na Bolesławieckiej ziemi. Dziś kontynujemy te rozważania.
Ziemie położone nad Bobrem i Kwisą kształtowały przez długie wieki od początków naszego państwa polsko-niemiecką granicę polityczno-państwową, na której młode państwo polskie toczyło wojny obronne, polsko-łużycką granicę językową oraz granicę administracji kościelnej biskupstwa wrocławskiego i biskupstwa miśnieńskiego. Przemieszanie językowe polsko-łużyckie utrzymywało się do XVII wieku.
Przypomnijmy na wstępie, że aby państwo mogło się wykształcić, rozwijać i przetrwać burze dziejowe - musiało posiadać dobrze zorganizowaną siłę zbrojną.
Dzieje oręża polskiego na ziemi bolesławieckiej w zaraniu naszej państwowości giną w pomroce dziejów. Nie ma źródeł pisanych, a istniejące grodziska - zabytki archeologiczne datowane na ten okres nie zostały przebadane. Niektóre z nich jak grodzisko w Mierzwinie były zbadane częściowo, a wyniki badań nie zostały opublikowane. Obraz, który chcemy przedstawić jest niepełny, ledwo zarysowany i niekiedy hipoteczny.
Trzeba zacząć od licznych grodzisk rozsianych na ziemi nadbobrzań skiej - wbrew zapisom wielu kronikarzy o wielkiej lesistości i zabagnieniu ziem nad Bobrem i Kwisą, które miały być obszarem bezludnym.
Zacznijmy od grodziska w Bolesławcu z X-XIII wieku położonego na wysokiej skarpie Prabobru; u podnóża ulicy Wałowej, a więc w północnej części miasta. Około 100 m w kierunku wschodnim od skrzyżowania ulic Staszica i Stolarska. Jest to grodzisko wklęsłe na rzucie trapezu o zaokrąglonych narożach. Zachowały się do naszych czasów fragmenty wałów ziemnych obronnych o wysokości 0,6-1,5 m. Szerokość wałów u podstawy około 8 m. Były to więc potężne wały o wysokości kilku metrów, na górze których zbudowana być mogła palisada (częstokół). Powierzchnia grodziska 0,5 ha, rozmiary 100x50 m.
Grodzisko stożkowe dwuczłonowe w Dąbrowie datowane na XII-XIII wiek znajduje się w szerokiej dolinie, którą płynie Bobrzyca. Położone około 650 m na wschód od centrum wsi znajdującym się przy szosie. Nie należy mylić ze starymi budowlami z późniejszych wieków znajdującymi się w tejże wsi nad Bobrem; w widłach Bobru i Bobrzycy obok mostu drogowego. Potężne budowle coraz bardziej popadające w ruinę zostały rozebrane kilkanaście lat temu.
Grodzisko w Mierzwinie datowane jest na X-XIII wiek, znajdujące się ok. 250 m na półn. wschód od południowej części wsi. Wymiary grodziska 34x25 m wyniesione do 3,5 m. Grodzisko stożkowe o kształcie owalu.
Grodzisko w Otoku na X-XII wiek, położone na wzgórzu 250 m npm w lesie ok. 1 km na płn. zach. od wsi. Na planie owalu, średnica majdanu 11x19 m. Wały obronne dobrze zachowane o wysokości wewnętrznej 0,7-1,5 m. Jest to bardzo małe grodzisko.
Grodzisko w Żeliszowie datowane na XIII-XIV wiek, na planie czworoboku z podwójnym wałem obronnym i fosami. Majdan grodziska 20x15 m. wysokość wałów 6 m, szerokość u podstawy ok. 6 m. Grodzisko leży w lesie na wzniesieniu ok. 150 m na południe od kościoła. Wiemy, że znajdował się tu mały gródek rycersku Odnotujmy, że ok. 200 m na południe od drogi Żeliszów - Ustronie zachowały się nad strumieniem relikty ok. 1500 szybików z urządzeniami płuczkowymi. Tu wydobywano i wypłukiwano złotodajny piasek. W niedalekiej wsi Płuczki (sic!) leżało wielkie zagłębie górnicze, w którym w pierwszych wiekach - naszego Tysiąclecia eksploatowao złoto.
Grodzisko w Wykrotach stożkowate na rzucie owalu datowane na XIII-XIV wiek. Widoczne ślady wałów i fosy. Zachowana wysokość grodziska ok. 1,5 m. Położone w malowniczym starym parku. Tu też jak w Żeliszowie znajdował się mały gródek rycerski. Obok potężny krzyż pokutny z wyrytą włócznią. Pomijamy znane wszystkim zamczyska w Grodźcu i Kliczkowie, których początki datują się na narodziny państwa polskiego, oraz ślady osad i grodzisk położonych nad Kwisą w gminie Osiecznica, datowanych na przełom X/XI w.n.e. i jeszcze wcześniej.
Komu przypisać wspomniane grodziska, kto je zbudował, wzniósł budowle w postaci drewnianych zameczków? Najstarsze ze wspomnianych grodów przypisać należy Bobrzanom, które wznieśli "książęta plemienni". W końcu X wieku z chwilą wejścia Bobrzan w skład państwa księcia gnieźnieńskiego - stały się ośrodkami grodowymi, przekształconymi w kasztelanie, czyli jednolity dla całego kraju system administracyjny. Granice kasztelanii nawiązywały do granic plemiennych Śląska. (Ciąg dalszy w następnym numerze)

Reklama