Pomnik generała Kutuzowa obecnie jest usytuowany przy ulicy B. Kubika. Został ufundowany przez króla pruskiego Fryderyka Wilhelma III w 1819 roku na cześć zmarłego 28 kwietnia 1813 roku w Bolesławcu generała Kutuzowa. Po zajęciu miasta przez wojsko radzieckie w 1945 r. stał się on miejscem kultu, na rozkaz marszałka Konieva pełniono przed nim honorową wartę, a 28 kwietnia 1945 r., w 132 rocznicę śmierci wielkiego dowódcy rosyjskiego, zorganizowano uroczystości z licznymi delegacjami wojskowymi. Obok monumentu powstało muzeum poświęcone generałowi, funkcjonowało ono do lat 90. XX wieku. Wraz z opuszczeniem Polski przez wojska radzieckie zebrane w nim eksponaty zostały ewakuowane do Rosji.
Początkowo pomnik był ulokowany w Rynku, obok ratusza. W 1893 roku został przeniesiony na promenadę przy ulicy B. Kubika. Prezentował się tam okazale, w nowej aranżacji, pośród drzew i krzewów. Bezpośrednią przyczyną przeniesienia był remont ratusza i problemy komunikacyjne, wynikające z utrudnienia w pracach budowlanych. Jedną z pośrednich przyczyn zmiany lokacji można upatrywać w zmianie sojuszy na europejskiej scenie politycznej po śmierci Bismarcka i nakierowaniu polityki rosyjskiej w stronę Francji z marginalizacją sojuszu z Niemcami.
Pomnik został zaprojektowany przez Karla Schinkla, powstał w królewskiej Odlewni Żelaza w Berlinie z materiału przygotowanego w królewskiej hucie w Gliwicach, a podobizny lwów wykonał Johann Schadow. Wysokość monumentu to około 12 metrów 50 centymetrów. Ma on kształt wysokiego obelisku nawiązującego do kultury starożytnych Egipcjan. Lwy u stóp obelisku miały symbolizować męstwo, odwagę, siłę oraz zwycięstwo, a sam pomnik miał wyrażać ideę niezmienności, trwania i pamięci o generale.
Dziś pomnik jest jednym z symboli miasta i, podobnie jak przed II wojną światową, często jest umieszczany na kartach pocztowych. W pewnym sensie łączy on historię niemieckiego Bunzlau i polskiego Bolesławca, ale należy pamiętać, że Kutuzow był przeciwnikiem Napoleona, a w wojsku francuskim Polacy walczyli o odzyskanie swojego państwa.
Sebastian Zielonka – historyk, absolwent Uniwersytetu Wrocławskiego. Specjalizacja: archiwistyka i dokumentalistyka konserwatorska. Interesuje się historią regionu i życia społecznego Europejczyków w XX wieku. W wolnym czasie podróżuje.
Źródła: A. Kozioł, Promenada w Bolesławcu, Bolesławiec 2010; M. Olczak. J. Moniatowicz, Bolesławiec. Przewodnik historyczny; Wratislaviae Amici.