Dawny Zamek Czocha

zamek-czocha
fot. Wratislaviae Amici, archiwum Sebastiana Zielonki W kolejnej odsłonie naszego cosobotniego cyklu prezentujemy dawny Zamek Czocha.
istotne.pl 0 zamek, sebastian zielonka

Reklama

Nad rzeką Kwisą, pomiędzy Gryfowem a Leśną, znajduje się otoczony z trzech stron wodą Zamek Czocha. Jego historia jest niezwykle interesująca i przesiąknięta legendami o bajecznych skarbach ukrytych w jego wnętrzach lub niedalekiej okolicy. Pierwsze wzmianki o murowanej budowli pochodzą z XIII wieku, kiedy to król Wacław II zainicjował budowę zamku obronnego na lewym brzegu Kwisy, która stanowiła w tym okresie rzekę graniczną pomiędzy Śląskiem a Łużycami.

W 1453 roku zamek przeszedł we władanie Kaspara von Nostitza, dowódcy wojskowego, który służył w armii krzyżackiej i brał udział w działaniach wojennych przeciwko Polsce. Potomkowie rodu von Nostitz dokonali przebudowy obiektu w stylu renesansowym oraz wzbogacili zamkowe komnaty o liczne dzieła sztuki, oraz założyli bibliotekę i archiwum, w którym zgromadzili liczne starodruki.

W okresie wojny trzydziestoletniej fortyfikacja była oblegana, ale nie udało jej się zdobyć nieprzyjacielowi. 17 sierpnia 1793 r. zamek dotknął wielki pożar, który sprawił, że pozostały tylko ruiny i zgliszcza. Siła żywiołu spowodowała, że bezpowrotnie przepadł bogaty księgozbiór i liczne woluminy.

Po pożarze budowla została odbudowana, a do użytku oddano ją w 1798 roku. Na początku XX wieku zamek nabył drezdeński przemysłowiec Ernest Gutschow. Podjął on decyzje o przebudowie i dostosowaniu obiektu do swoich potrzeb. Zadanie zlecił słynnemu berlińskiemu architektowi Eberhardowi. Po pięciu latach od podjęcia się zadania architekt stworzył z niezbyt reprezentacyjnej budowli perłę architektury.

W okresie międzywojennym przemysłowiec przebywał na zamku tylko w wakacje, a w czasie II wojny światowej zamieszkał w swoich dobrach zamkowych z rodziną, aby uciec przed działaniami wojennymi.

Gdy wojna dobiegała końca, na początku 1945 roku, ewakuował się wraz z najbliższymi i najcenniejszymi skarbami za swojej posiadłości do Drezna. O jego skarbach krążyły legendy: że w jego posiadaniu były bezcenne ikony i wyroby jubilerskie należące do carów Rosji.

Skarby o mniejszej wartości pozostały na zamku, a miejsce ich ukrycia wskazała lokalna bibliotekarka. Przedmioty zostały zinwentaryzowane w sposób przemyślanie niechlujny, a następnie rozkradzione przez przedstawicieli lokalnej władzy. W proceder zamieszani byli m.in. wicestarosta Lubania, burmistrz miasta Leśna oraz komendant miejscowego posterunku milicji.

Ernest Gutschow, jako wyrafinowany przedsiębiorca i handlowiec, prawdopodobnie pozostawił część mniej cennych skarbów na zamku w celu stworzenia legendy, aby uchronić budowlę przed dewastacją i zniszczeniem. Na zamku po ucieczce właściciela pozostała bogata biblioteka z ok. 25 tys. książek, które zostały przewiezione do Wrocławia, gdzie złożono je na placu w okolicach rynku i przez całą zimę 1946 roku ulegały zniszczeniu.

Z tak bogatego księgozbioru udało się uratować około 20 tys. egzemplarzy. W okresie PRL-u zamek został dokładnie przebadany i spenetrowany przez wojsko ludowe, ale żadnych bajecznych skarbów nie znaleziono. W latach 90. XX wieku budowla ponownie została otwarty dla turystów. Dziś możemy podziwiać obiekt, który przetrwał II wojnę światową oraz okres PRL-u w stanie nienaruszonym. W kolejnym artykule zaprezentuję legendy i tajemnicze sekrety rodzinne dotyczące mieszkańców zamku.

Zamek Czocha na drzeworycieZamek Czocha na drzeworyciefot. Wratislaviae Amici, archiwum Sebastiana Zielonki
Rycina z lat 80. XIX wiekuRycina z lat 80. XIX wiekufot. Wratislaviae Amici, archiwum Sebastiana Zielonki
Zamek z fragmentem ogrodu na początku XX wiekuZamek z fragmentem ogrodu na początku XX wiekufot. Wratislaviae Amici, archiwum Sebastiana Zielonki
Kolorowa pocztówka z początku XX wiekuKolorowa pocztówka z początku XX wiekufot. Wratislaviae Amici, archiwum Sebastiana Zielonki
Zamek od strony KwisyZamek od strony Kwisyfot. Wratislaviae Amici, archiwum Sebastiana Zielonki
Główna brama wjazdowa na teren zamkuGłówna brama wjazdowa na teren zamkufot. Wratislaviae Amici, archiwum Sebastiana Zielonki
Pocztówka z okresu międzywojennegoPocztówka z okresu międzywojennegofot. Wratislaviae Amici, archiwum Sebastiana Zielonki
Wnętrza zamkowe w okresie PRL-uWnętrza zamkowe w okresie PRL-ufot. Wratislaviae Amici, archiwum Sebastiana Zielonki
Pocztówka z lat 20. XX wiekuPocztówka z lat 20. XX wiekufot. Wratislaviae Amici, archiwum Sebastiana Zielonki

Sebastian Zielonka – historyk, absolwent Uniwersytetu Wrocławskiego. Specjalizacja: archiwistyka i dokumentalistyka konserwatorska. Interesuje się historią regionu i życia społecznego Europejczyków w XX wieku. W wolnym czasie podróżuje.

(informacja: Sebastian Zielonka)

Reklama